Bảo tồn và phát triển cây bongdalu mobi Cao nguyên đá

BHG - HTX Dược liệu Thanh Long, xã Thanh Vân (Quản Bạ) được thành lập năm 2014, là cơ sở đầu tiên ở tỉnh phát triển sản phẩm chè bongdalu mobi, một loại dược liệu quý ở vùng Cao nguyên đá. Sau vài năm hoạt động, đã góp phần quảng bá sản phẩm bongdalu mobi đến với khách hàng trong và ngoài tỉnh. Song HTX và chính quyền địa phương còn những trăn trở với việc bảo tồn nguồn bongdalu mobi trong tự nhiên cũng như việc nhân giống cây.

Sản phẩm chè bongdalu mobi của HTX Dược liệu Thanh Long, xã Thanh Vân (Quản Bạ).

Nhắc đến bongdalu mobi ở vùng Cao nguyên đá, người dân địa phương đã rất quen thuộc với loại cây dược liệu mọc tự nhiên trên núi đá này. Trước đây, bongdalu mobi được nhân dân thu hái trong tự nhiên, mang về sơ chế, phơi khô và bày bán tại các chợ. bongdalu mobi là loại dược liệu quý được biết đến với tác dụng làm giảm cholesterol máu, ngăn ngừa xơ vữa động mạch, ổn định lượng đường trong máu, dùng cho người bị bệnh tim, chống oxy hóa… Để nâng cao chất lượng, giá trị của bongdalu mobi, HTX Dược liệu Thanh Long đã xác định chế biến bongdalu mobi một trong những sản phẩm chính của HTX.

Vườn ươm giống cây bongdalu mobi 7 lá của HTX Dược liệu Thanh Long.

Anh Dỉ Xuân Cường, Giám đốc HTX cho biết: “HTX được thành lập với số vốn điều lệ 1 tỷ đồng, do 11 thành viên đóng góp quỹ đất trồng cây dược liệu. Các sản phẩm chính của HTX được định hướng là bongdalu mobi, Ngọc cẩu, Cây ngũ sắc, Chè dây, Ké hoa vàng, mật ong… Khi mới thành lập, HTX gặp khó khăn về vốn, cách thức hoạt động đến cách tổ chức sản xuất. Tuy nhiên, xác định bongdalu mobi là loại nguyên liệu sẵn có ở địa phương, mọc nhiều ở khu vực núi đá các xã: Thanh Vân, Tùng Vài, nếu sản xuất thành công sẽ trở thành sản phẩm đặc trưng của HTX và địa phương nên HTX đã bắt tay vào làm”.

Để phát triển sản phẩm chè bongdalu mobi, những ngày đầu HTX gặp không ít khó khăn, anh Cường chia sẻ: “Khi mới bắt tay vào làm, chúng tôi chưa biết cách xao bongdalu mobi, chỉ xao giống chè xanh, song đến khi thử nghiệm thì nhiều mẻ bị hỏng, cháy, mất khá nhiều chi phí. Sau khi ký hợp đồng tư vấn với Công ty Dược khoa, được tư vấn về kỹ thuật, mẫu mã, chúng tôi cùng nghiên cứu và làm thành công những mẻ bongdalu mobi đầu tiên. Theo đó, quy trình chế biến bongdalu mobi cũng mất khá nhiều công đoạn như: Tách lá và cuống, rửa sạch, xao chín, đóng gói hút chân không”. Theo tính toán, 7 tấn bongdalu mobi tươi mới chế biến được hơn 1 tấn khô. Hiện nay, HTX có 2 sản phẩm là gói 300g hút chân không, có giá bán 90 nghìn đồng và gói 1kg có giá bán 150 nghìn đồng.

“Trước đây chè bongdalu mobi của HTX chủ yếu bán cho khách du lịch, tại các điểm dừng chân, tham quan của huyện; ngoài ra còn xuất đi các tỉnh như: Tuyên Quang, Hà Nội… Gần đây, do người tiêu dùng dần biết đến sản phẩm của HTX; vừa qua, chúng tôi đã bán cho Công ty Dược liệu Thung lũng xanh ở Hà Nội được hơn 500 kg bongdalu mobi” - anh Lý Sáng Phong, Phó Giám đốc HTX cho biết. Dự định HTX ấp ủ là giúp bà con trồng bongdalu mobi rộng rãi để HTX thu mua và chế biến.

Bên cạnh việc chế biến chè bongdalu mobi, HTX cũng đang tìm hướng để nhân giống bongdalu mobi vào trồng đại trà và bảo tồn bongdalu mobi mọc tự nhiên. Anh Cường cho biết: “Về việc bảo tồn, chúng tôi thường xuyên tuyên truyền cho nhân dân trong vùng về cách thu hái bongdalu mobi không được tận thu, nên để lại phần gốc để mùa sau cây tiếp tục phát triển”. Bên cạnh đó, HTX đang ươm giống trồng thí điểm cây bongdalu mobi 7 lá do Giáo sư Trần Văn Ơn cung cấp. Dự kiến năm 2018, chúng tôi sẽ nhân rộng diện tích, về đầu ra Công ty Dược khoa sẽ thu mua nếu nhân giống thành công; HTX cũng tiến tới nghiên cứu làm chè túi lọc”.

Việc bảo tồn bongdalu mobi cũng được chính quyền địa phương chú trọng. Chủ tịch UBND xã Thanh Vân, Giàng Mí Mua cho biết: “Chính quyền địa phương rất tâm tới việc nhân giống trồng đại trà cây bongdalu mobi, nhằm giúp chuyển đổi cơ cấu cây trồng. Dự kiến, xã sẽ đồng hành và giao cho HTX triển khai trồng thử nghiệm 8 ha bongdalu mobi tại thôn Thanh Long, sẽ đăng ký nhu cầu về sản lượng để cho hộ dân một số thôn có điều kiện trồng”. Nếu thành công sẽ giúp cho nhiều hộ dân và HTX có thêm thu nhập, phát huy được giá trị cây dược liệu của địa phương.

Trồng và chế biến dược liệu là một trong những định hướng phát triển kinh tế của tỉnh. Hy vọng, HTX sẽ nhân giống thành công cây bongdalu mobi để đưa sản phẩm dược liệu địa phương đi xa hơn.

Bài, ảnh:LêHải