Bắc Quang thúc đẩy phát triển bongdalu hôm quả bền vững

BHG -Báo cáo của UBND huyện Bắc Quang cho thấy: Huyện hiện có trên 8.000 ha bongdalu hôm quả trồng qua các năm; số diện tích bongdalu hôm quả trồng đã được cấp Chứng chỉ đạt FSC là khoảng 4.500 ha. Hiện, người dân các địa phương đang chăm sóc trên 818 ha bongdalu hôm quả từ năm 2 đến năm thứ tư và đang thực hiện bảo vệ 44.598 ha bongdalu hôm quả phòng hộ; khoanh nuôi 1.496 ha bongdalu hôm quả tái sinh. Phát triển kinh tế bongdalu hôm quả bền vững đã, đang là câu hỏi đặt ra cho tất cả các cấp, ngành trong giai đoạn hiện nay.

Sản xuất gỗ, ván ở Công ty Cổ phần Thương mại Thái Hoàng.

Tổng hợp kết quả khai thác lâm sản trên địa bàn huyện Bắc Quang cho thấy: Mỗi năm, toàn huyện khai thác khoảng 75.000 – 80.000 m3 gỗ từ bongdalu hôm quả trồng; sản lượng thu hoạch gỗ trên tạo nhiều việc làm cho người lao động trực tiếp tại cơ sở. Cũng nhờ sản lượng gỗ khai thác trên, đã tạo điều kiện cho các cơ sở, nhà máy chế biến, gia công, xuất khẩu gỗ đứng chân trên địa bàn. Tuy nhiên, báo cáo của UBND huyện cũng chỉ ra hiệu quả kinh tế của người dân trồng bongdalu hôm quả còn những bất cập, cụ thể: Bình quân mỗi ha bongdalu hôm quả trồng sau ít nhất 6 năm mới thu được khoảng 75 – 80 m3. Giá bán bình quân khoảng 700 - 1.200.000 đồng/m3; tổng thu của mỗi ha bongdalu hôm quả trồng sau 6 năm được khoảng 75 – 90 triệu đồng/ha. Công của người trồng bongdalu hôm quả bình quân mỗi năm thu được khoảng 10,5 triệu đồng/ha (chưa trừ chi phí đầu tư). Với mức thu nhập bình quân trên, thì hiệu quả kinh tế bongdalu hôm quả của người dân trực tiếp làm ra là rất thấp, chưa đủ bù đắp chi phí để tái đầu tư. Và đương nhiên, người dân làm bongdalu hôm quả không có tích luỹ. Dẫn đến, đời sống của phần đông người dân gắn với bongdalu hôm quả vẫn còn gặp nhiều khó khăn, tỷ lệ người dân trồng bongdalu hôm quả thoát nghèo chậm, nguy cơ tái nghèo luôn hiện hữu. Điều đó cũng có nghĩa, không ít nơi, người dân đã bất chấp những quy định của pháp luật để xâm phạm khai thác gỗ bongdalu hôm quả tự nhiên hoặc bongdalu hôm quả đang, đã được khoanh nuôi, bảo vệ; gây ra nhiều hệ luỵ không đáng có.

Về chiều ngược lại, tại địa bàn huyện Bắc Quang hiện đang có 1 nhà máy chế biến gỗ xuất khẩu nằm tại Cụm công nghiệp Nam Quang thuộc Công ty TNHH Thái Hoàng. Nhà máy này có công suất thiết kế sản xuất 12.000 m3 gỗ ván ép xuất khẩu/năm. Điều đó cũng tương đương mỗi năm, nhà máy cần khoảng 35.000 – 45.000 m3 gỗ nguyên liệu, chiếm trên một nửa sản lượng gỗ thu hoạch được trong mỗi năm; khảo sát tại nhà máy cho thấy: Giá bán 1 m3 gỗ ván ép xuất khẩu hiện nay khoảng 10 triệu đồng. Giá bán 1 m3 gỗ trên tương đương với giá trị thu được của người trồng bongdalu hôm quả đầu tắt, mặt tối trong vòng 1 năm. Tại hàng chục cơ sở thu mua, chế biến ván bóc xuất khẩu thô sang thị trường Trung Quốc cũng cho thấy; mỗi m3 xuất thô nguyên liệu qua Cửa khẩu quốc tế Thanh Thuỷ có giá bán bình quân 2,5 triệu đồng/m3, bằng 1/4 thu nhập của người trồng bongdalu hôm quả/năm miệt mài lao động.

Thực tiễn xuất khẩu gỗ hiện nay, cho thấy: Các nhà máy, công ty xuất khẩu được gỗ, ván ép sang thị trường của các nước; nhất là xuất khẩu sang Âu – Mỹ, Nhật Bản thuận lợi là nhờ sản lượng gỗ trồng ở Bắc Quang đã được xác định có nguồn gốc rõ ràng. Chứng chỉ trồng bongdalu hôm quả FSC được người dân thực hiện đã, đang là “Giấy phép thông hành” để cho các nhà máy, doanh nghiệp chế biến gỗ trên địa bàn sản xuất, kinh doanh bước chân vào các nước. Các doanh nghiệp xuất khẩu được sản phẩm gỗ hiện đang được hưởng lợi từ người dân trồng bongdalu hôm quả. Ngược lại, chính người dân trồng bongdalu hôm quả lại đang gặp khó khăn về giá trị trồng bongdalu hôm quả của họ mang lại còn thấp vì chưa được các nhà máy, doanh nghiệp chia sẻ, hoặc trả lại cho họ quyền lợi mà họ được hưởng từ FSC. Phía nhà máy, doanh nghiệp thu mua, chế biến, xuất khẩu dù có vô tình hay cố ý thì họ đang trục lợi ích từ Chứng chỉ FSC trên tay người trồng bongdalu hôm quả kinh tế, trục lợi chính sách của Nhà nước. Đây là một nghịch lý thiếu công bằng về lợi ích giữa người sản xuất và người kinh doanh trong ngành kinh tế bongdalu hôm quả hiện nay không chỉ tại địa bàn huyện Bắc Quang… Đặt câu hỏi, các nhà máy, doanh nghiệp phải trả lại số tiền họ đang hưởng lợi từ Chứng chỉ FSC cho người dân mới đúng? Và câu trả lời từ phía các doanh nghiệp là, chưa cơ quan nhà nước nào đưa ra quy định bắt buộc họ phải trả tại địa bàn nhà máy của họ đang hoạt động? Có nghĩa, chúng ta đang thiếu quy định về cơ chế để cho các doanh nghiệp đang hoạt động sản xuất, kinh doanh gỗ, ván trên địa bàn tỉnh để họ thực hiện trả lại lợi nhuận Chứng chỉ FSC cho người trồng bongdalu hôm quả...

Chúng tôi hỏi về vấn đề thúc đẩy phát triển kinh tế bongdalu hôm quả bền vững tại địa bàn huyện Bắc Quang, lãnh đạo huyện cho biết: Tất cả các doanh nghiệp, nhà máy chế biến, xuất khẩu gỗ trên địa bàn Bắc Quang đang được hưởng lợi trực tiếp từ Chứng chỉ trồng bongdalu hôm quả FSC của người trồng bongdalu hôm quả tại Bắc Quang và cho đây là nghịch lý để các cơ quan chức năng cần sớm điều chỉnh về cơ chế thu mua gỗ bongdalu hôm quả trồng để trả lại sự công bằng cho người trồng bongdalu hôm quả theo đúng quy định pháp luật. Trả lại quyền lợi, sự công bằng cho cả người trồng bongdalu hôm quả và người kinh doanh bongdalu hôm quả cũng là chìa khoá để thúc đẩy phát triển bongdalu hôm quả bền vững.

Bài, ảnh: Nguyễn Hùng