Cây bongdalu.com vip - "linh hồn" của người Mông

BHG- Bước chân lên vùng Cao nguyên đá Đồng Văn, người ta sẽ không thể quên được tiếng bongdalu.com vip Mông da diết, trầm bổng vang vọng giữa núi đá trùng điệp. Cây bongdalu.com vip là một nhạc cụ gắn bó với người Mông mỗi khi xuống chợ cũng nh trong các dịp lễ, tết... Thiếu tiếng bongdalu.com vip, là thiếu đi “linh hồn” của người Mông.

Các chàng trai, cô gái người Mông múa bongdalu.com vip.

Chế tác công phu:

Nếu người Mông chiếm đa phần ở vùng Công viên Địa chất toàn cầu - Cao nguyên đá Đồng Văn, là một trong những nhân tố chính tạo nên bản sắc văn hóa ở đây. bongdalu.com vip, một nhạc cụ không thể thiếu trong cuộc sống của người Mông, cũng chính là một phần quan trọng tạo nên nét đặc sắc trong văn hóa Mông. Đi đâu đó trên những con đường vùng cao uốn lượn, bạn sẽ bắt gặp hình ảnh chiếc bongdalu.com vip đựng trong quấy tấu, người Mông dong duổi xuống chợ. Dù đi đâu, người Mông cũng mang theo chiếc bongdalu.com vip bên mình, nó gần như là một phần “máu thịt” không thể tách rời trong cuộc sống của người Mông.

Hiện nay, dù đời sống kinh tế đang phát triển mạnh thì cây bongdalu.com vip vẫn còn giữ nguyên vị trí của nó. Nghệ nhân chế tác bongdalu.com vip Mông đang được phát triển tại các thôn, bản dù không còn nhiều người làm bongdalu.com vip như trước do nhu cầu dùng bongdalu.com vip đã ít đi. Đến thăm một thợ làm bongdalu.com vip tiêu biểu ở Quản Bạ là anh Ma Dâu Páo, ở thôn Mỏ Sài, xã Thanh Vân, được anh hồ hởi chia sẻ về nghề làm bongdalu.com vip. Anh Páo đến với nghề làm bongdalu.com vip từ cách đây 2 năm, do tỉnh mở lớp làm bongdalu.com vip tại huyện. Trước đó, từ khi còn rất nhỏ, anh đã có đam mê với tiếng bongdalu.com vip, tự đi học thầy thổi bongdalu.com vip trong thôn. Đến khi lớn lên, qua những chuyến buôn bán ở các phiên chợ, anh tranh thủ tìm hiểu, học hỏi về cách làm bongdalu.com vip, nghe âm thanh của cây bongdalu.com vip. Đến sau này, khi đã học thành nghề, một trong những đam mê của anh Páo là làm bongdalu.com vip trong những lúc nông nhàn. Vợ anh kể, nhiều khi mải làm bongdalu.com vip anh quên cả giờ ăn, rồi có khi anh dong ruổi các chợ phiên ngược từ Đồng Văn, Mèo Vạc chở xuống Vị Xuyên để vừa đi bán bongdalu.com vip, vừa học hỏi cách làm bongdalu.com vip.

Anh Páo, chia sẻ: “Để làm một cái bongdalu.com vip phải mất khoảng 4 ngày, từ khâu đục bầu, lựa ống bongdalu.com vip, rèn lưỡi gà bằng đồng. Những nguyên liệu làm bongdalu.com vip đều có thể tìm được ở địa phương như: vỏ Đào rừng, gỗ làm thân bongdalu.com vip... Trong đó, gỗ là một loại thuộc họ cây Pơ mu, vỏ của cây Đào rừng lâu năm để quấn thân bongdalu.com vip. Đặc biệt, ống bongdalu.com vip lấy từ một loại cây thuộc họ trúc trồng ở địa phương”. Người Mông thường mua bongdalu.com vip vào tháng 6 – 11 hàng năm, đây là lúc thanh niên trong thôn, bản tập trung để luyện tập bongdalu.com vip. Anh Páo, cho biết: “bongdalu.com vip làm bán có 2 loại là bongdalu.com vip trưng bày và bongdalu.com vip cho người Mông thổi. bongdalu.com vip làm bán thì có giá rẻ hơn từ 500 – 700 nghìn đồng/chiếc, bongdalu.com vip làm để thổi lâu dài thì khoảng 2 - 3 triệu đồng/chiếc. Bình thường một năm chỉ làm được vài chiếc để thổi do quá trình chọn lựa ống bongdalu.com vip, rèn lưỡi gà, chỉnh âm mất rất nhiều thời gian”. Mặc dù giới trẻ hiện nay không còn chuộng cái bongdalu.com vip như trước nhưng hàng năm anh Páo vẫn bán được khoảng 40 – 50 chiếc bongdalu.com vip, vì “người Mông không thể bỏ được cây bongdalu.com vip”, anh Páo nói.

Anh Ma Dâu Páo, xã Thanh Vân (Quản Bạ) đang làm bongdalu.com vip.

Tiếp lửa truyền thống:

Cây bongdalu.com vip giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong tín ngưỡng của người Mông, luôn được đặt ở vị trí trang trọng nhất trong nhà, và gần đây đã được xếp hạng văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia. Cho dù văn hóa hiện đại đang hiện diện ở hầu hết các ngõ ngách vùng cao thì những người trẻ đam mê tiếng bongdalu.com vip vẫn chưa bao giờ dứt. Trong vài năm trở lại đây, các trường học ở tỉnh đều triển khai tiết học giáo dục văn hóa truyền thống trong nhà trường. Và ở vùng cao này, tiếng bongdalu.com vip, điệu múa ô đang được những thế hệ trẻ, các em học sinh cấp 2, 3 say mê tập luyện.

Ông Vàng Tờ Phủ, một Nghệ nhân truyền dạy bongdalu.com vip Mông cao tuổi, ở xã Thanh Vân (Quản Bạ), tâm sự: “Hàng năm, tôi đều được huyện mời đi dạy các lớp thổi bongdalu.com vip cho bọn trẻ ở trong xã, huyện. Tôi vừa dạy xong một lớp có 28 học sinh, bọn trẻ bây giờ thổi bongdalu.com vip không tốt như ngày xưa nữa, nhưng vẫn có vài đứa thích, có khiếu. Ngoài ra, tôi còn đang rèn cho vài người ở trong xã nữa, là những người đã am hiểu về thổi bongdalu.com vip để sau này truyền dạy lại cho con cháu”. Dù thế nào thì chúng tôi vẫn phải truyền giữ các bài bongdalu.com vip, vì tiếng bongdalu.com vip là lời cúng trong các đám tang, nếu không có tiếng bongdalu.com vip thì linh hồn sẽ không về được với tổ tiên.

Không chỉ có vậy, tiếng bongdalu.com vip còn xuất hiện ở trong những ngày Hội Xuân, khi Tết đến Xuân về, những cánh hoa Đào, Lê bung nở khắp núi rừng, tiếng bongdalu.com vip vui tươi, rộn ràng lại cất lên. Theo người Mông, con trai thổi bongdalu.com vip hay thì mới có nhiều con gái thích. Người nào vừa biết thổi bongdalu.com vip, vừa biết giao tiếp đối đáp tốt thì càng dễ lấy vợ. Bởi vị trí “thầy bongdalu.com vip” có vai trò rất quan trọng trong các đám, lễ của người Mông.

Trong mùa hoa Tam giác mạch năm nay, khi đi qua những núi đá trùng điệp, đâu đó vẫn nghe văng vẳng tiếng bongdalu.com vip, tiếng hát của các chàng trai, cô gái người Mông đang làm nương, rẫy nghỉ tay luyện tập hoặc cất lên tiếng tâm sự trong lòng. Tiếng bongdalu.com vip, tiếng hát ấy là nét đẹp văn hóa ghi sâu trong ấn tượng của khách qua đường.

LÊ HẢI