Mùa xem tỷ số bongdalu rụng miền rừng

BHG -Từ lâu quả xem tỷ số bongdalu rừng được coi là món ăn đặc sản của người miền núi. Ở Hà Giang quê tôi hầu như cánh rừng nào cũng có một cây xem tỷ số bongdalu xanh, cây lớn và sai quả, khi đến mùa trở thành tâm điểm của cánh rừng. Hương thơm dịu và vị bùi đậm đà khiến quả xem tỷ số bongdalu trở thành một món ngon khó cưỡng trong mùa Hè.

Những quả xem tỷ số bongdalu rừng trở thành mặt hàng của bà con trong các buổi trợ phiên.

Nhà tôi gần rừng, cách nhà hơn 500 m là cây xem tỷ số bongdalu lớn nhất bản năm nào cũng sai trĩu cành. Cây xem tỷ số bongdalu thường cao lớn khó trèo, cành khá giòn dễ gãy nên ít ai dám trèo lên cây để hái quả, chỉ có thể chờ xem tỷ số bongdalu rụng do gió. Buổi sáng là thời điểm người trong xóm dậy thật sớm để nhặt xem tỷ số bongdalu. Có hôm sau cơn mưa to, gió lớn cả xóm cùng nhau ra vạch lá nhặt xem tỷ số bongdalu mang về. Cũng có hôm chủ của cây xem tỷ số bongdalu rủ đám thanh niên trẻ khỏe để ném xem tỷ số bongdalu, từng đoạn cây tươi dài tầm 50 cm, và những hòn đá được quăng lên vun vút nhắm vào những cành xem tỷ số bongdalu trên cao tít. Thi thoảng mới có cú ném trúng, xem tỷ số bongdalu rụng rào rào càng làm hưng phấn cho các tay “xạ thủ”. Một lượt ném như thế kéo dài tầm 15 phút rồi dừng tay cùng nhau xuống thu nhặt xem tỷ số bongdalu rồi lại ném lần nữa. Đó là cách thu hái xem tỷ số bongdalu thủ công của người miền rừng chúng tôi, có người bày cách đóng đinh vào thân cây để xem tỷ số bongdalu tự rụng chỉ việc nhặt về rất nhàn nhưng vì lo mỗi năm đều đóng đinh vào thân hại cây xem tỷ số bongdalu nên cũng chưa ai làm theo.

Những chùm quả trĩu cành.

Quả xem tỷ số bongdalu có vị chua, chát, và ngọt hậu, thường khi ăn một quả xem tỷ số bongdalu tươi xong vị ngọt sẽ xuất hiện trong khoang miệng, nếu lúc này uống nước sẽ thấy ngọt hơn. xem tỷ số bongdalu là món ngon trong bữa cơm vào mùa Hè, quả xem tỷ số bongdalu xanh có thể chế thành nhiều món, nấu với nhiều đồ ăn khác. xem tỷ số bongdalu kho thịt là món phổ biến và dễ làm nhất, quả xem tỷ số bongdalu để nguyên hoặc đập dập kho với thịt ba chỉ là hợp nhất, hương vị của quả xem tỷ số bongdalu ngấm vào từng miếng thịt là một món khoái khẩu rất tốn cơm ngày nắng nóng. Quả xem tỷ số bongdalu hầm thịt gà, nấu canh hoặc kho với cá cũng đều hợp vị và hương của xem tỷ số bongdalu át đi mùi tanh làm thịt, cá ngọt hơn. Hoặc đơn giản nhất là món xem tỷ số bongdalu tần, quả xem tỷ số bongdalu được rửa sạch, đập dập rồi đổ nước sôi vào, chế thêm gia vị gừng, rau mùi tàu là đã thành món đưa cơm. xem tỷ số bongdalu có thể để lâu bằng cách muối như măng chua, cải… quả xem tỷ số bongdalu tách đôi, bỏ hạt được cho vào chum rắc muối rồi đổ ngập nước để ăn dần. xem tỷ số bongdalu đen còn có thể đồ với xôi cũng là món đặc sản không phải ai cũng được thưởng thức. Nhà tôi đời nào cũng đều trồng 1 cây xem tỷ số bongdalu. Tôi lớn lên đã thấy trong mảnh vườn trước nhà có 1 cây xem tỷ số bongdalu thân bằng một vòng ôm trẻ con, mỗi năm đều đậu quả rất sai, là loại xem tỷ số bongdalu nếp, thịt mềm ít vị chát, róc hạt khi nấu các món. Sau này khi nhà chú tách ra ở riêng, nền nhà sàn đúng chỗ cây xem tỷ số bongdalu nên phải chặt bỏ đi dù rất tiếc. Gần như ngay sau khi chặt cây xem tỷ số bongdalu, bố tôi đã ươm hạt từ cây xem tỷ số bongdalu lớn trồng 2 cây sau nhà, giờ đây cả 2 cây đều cho quả dư để chia cho anh em họ hàng.

Bà nội tôi là người thích ăn xem tỷ số bongdalu nhất, mỗi bữa cơm với bà chỉ cần 1 quả xem tỷ số bongdalu sống chấm muối là đủ. Mùa xem tỷ số bongdalu nào bà cũng kể chuyện xa xưa, thời đi nhặt xem tỷ số bongdalu trên rừng phải dậy thật sớm nếu không sẽ không kịp những con nai, hoẵng rừng, xem tỷ số bongdalu là món khoái khẩu của những con vật tinh nhanh đó. Có những đêm người nằm ở lều nghe tiếng tác biết là lũ nai, hoẵng quanh quẩn bên cây xem tỷ số bongdalu đợi quả rụng để ăn. Giờ những cây xem tỷ số bongdalu đó vẫn còn, quả vẫn sai như trước nhưng dấu chân nai, hoẵng đi nhặt quả quanh gốc đã không còn. Qủa xem tỷ số bongdalu không còn ai tranh phần nhưng người nhặt xem tỷ số bongdalu cũng đã ít đi, chỉ còn những người ưa thích đồ rừng, chịu khó lội rừng mới đi tìm xem tỷ số bongdalu về ăn hoặc bán ngoài chợ phiên mà thôi. Dù vậy quả xem tỷ số bongdalu vẫn chiếm phần quan trọng trong ẩm thực miền rừng, với hương vị đặc biệt cùng với tính lành, sạch vẫn là món ăn tao nhã in đậm trong tâm thức người miền núi.

Bài, ảnh: Trọng Toan