Một vài tìm hiểu về tên gọi và sự hình thành mảnh đất Hà www bongdalu com
13:54, 19/08/2021
BHG- Có thể khẳng định, trải qua hàng ngàn năm lịch sử, vùng đất Hà www bongdalu com ghi đậm dấu ấn của công cuộc dựng nước, giữ nước của dân tộc Việt Nam. Những dấu tích thời kỳ đá cũ được tìm thấy ở một số di chỉ khảo cổ cho thấy, cư dân nguyên thủy đã hiện diện ở nơi đây trên 8 vạn năm trước. Quá trình phát triển của cư dân trên đất Hà www bongdalu com được tiếp tục ghi nhận với nhiều di chỉ, hiện vật được phát hiện ở thời kỳ đồ đá mới, đồ đồng và các giai đoạn về sau. Trên dưới 2.000 năm trước đây, trong sự phát triển của thời kỳ đồ đồng có thể thấy những chiếc trống đồng với nghệ thuật hoa văn rất tinh tế, được tìm thấy ở nhiều nơi trên đất Hà www bongdalu com, thậm chí một số trống đồng còn tồn tại trong đời sống sinh hoạt cộng đồng người Lô Lô cho đến ngày nay. Hà www bongdalu com ngày nay là vùng đất Tột Bắc trên bản đồ đất nước Việt Nam, nơi có cột cờ Quốc gia Lũng Cú thiêng liêng.
 |
| Cảnh trên bến dưới thuyền giao thương một thời ở đoạn sông Lô chảy qua TP. Hà www bongdalu com |
Về tên gọi Hà www bongdalu com hiện tại, theo cách lý giải của các bậc cao niên ở Hà www bongdalu com và những nhà nghiên cứu lịch sử mà chúng tôi từng trao đổi, được biết từ Hà và từ www bongdalu com theo nghĩa Hán Việt đều cùng có nghĩa là sông. Hà là từ chỉ con sông nhỏ, www bongdalu com là con sông lớn, dài. Với hình thế của đất Hà www bongdalu com, dọc theo trục Bắc – Nam, có nhiều con sông nhỏ, suối đổ vào sông lớn là dòng sông Lô, điển hình nhất là ở trung tâm Tp. Hà www bongdalu com, nơi có dòng sông Miện đổ vào sông Lô là con sông chính ở Hà www bongdalu com, với điểm nối ở khu vực cầu Gạc Đì, thuộc phường Quang Trung. Đây cũng được coi là khởi nguồn của dòng Lô từ đất Hà www bongdalu com. Sau nhiều biến đổi của lịch sử, sự phát triển của từng thời kỳ, có thể cách gọi Hà www bongdalu com xuất phát từ đặc điểm đó.
Nói về thời điểm xuất hiện tên gọi Hà www bongdalu com, theo các nghiên cứu về lịch sử có liên quan đến vùng đất Hà www bongdalu com ở nhiều tài liệu mà đồng chí Bùi Văn Tân, Giám đốc Bảo tàng tỉnh Hà www bongdalu com, tiến sỹ Phạm Văn Triệu, cán bộ Viện Khảo cổ học Việt Nam và một số chuyên gia nghiên cứu cung cấp, trao đổi với chúng tôi, như các cuốn: Đại Nam nhất thống chí; Hoàng Việt nhất thống chí; Kháng chiến chống quân Nguyên Mông và cuốn Tứ Bình thực lục... Theo đó, tên gọi ải Hà Dương (Hà www bongdalu com) ít nhất đã có từ thời Trần. Tên gọi Hà Dương rất có thể xuất hiện từ sớm hơn, nhưng chúng ta vẫn chưa có điều kiện để nghiên cứu, điều tra hết các thư tịch cổ.
Theo các tài liệu cổ mô tả, từ thời Trần, khoảng thế kỷ XIII, tên gọi Hà Dương là tên gọi của một khu dân cư buôn bán đông đúc (từ Dương tiến Hán còn được đọc là www bongdalu com). Khu dân cư buôn bán đông đúc Hà Dương được xác định thuộc khu vực Tp. Hà www bongdalu com ngày nay. Theo tiến sỹ Phạm Văn Triệu, Viện Khảo cổ học Việt Nam, tên gọi Hà Dương có nghĩa muốn chỉ một vùng đất tươi sáng bên sông, thuận lợi cho giao thương, phát triển. Chữ Dương cũng còn được đọc là www bongdalu com, vì thế có thể đọc Hà Dươnglà Hà www bongdalu com.
 |
| Tên gọi cụ thể về địa danh Hà www bongdalu com được nhắc trên bài minh khắc trên chuông chùa Sùng Khánh, xã Đạo Đức, Vị Xuyên thời Lê, năm 1707 |
Trải qua quá trình phát triển, đến đầu thế kỷ XVIII, cách gọi Hà Dương vẫn được duy trì cho vùng đất Hà www bongdalu com. Địa danh đồn Hà Dương (Hà www bongdalu com) được nhắc đến cụ thể trên bài minh khắc trên chiếc chuông chùa Sùng Khánh, xã Đạo Đức, huyện Vị Xuyên. Chiếc chuông này được đúc năm 1707 thời Lê, khi ấy vùng đất Hà www bongdalu com (chưa đầy đủ như bây giờ) được gọi là đồn Hà Dương.
Điểm qua quá trình phát triển của mảnh đất Hà www bongdalu com trong lịch sử dựng và giữ nước của dân tộc ta, theo các dữ liệu lịch sử, từ thời Văn Lang – Âu Lạc, Hà www bongdalu com thuộc Bộ Tây Vu. Thời kỳ đô hộ của phong kiến phương Bắc, khu vực Hà www bongdalu com thuộc huyện Tây Vu, quận Giao Chỉ. Đến khi đất nước giành được độc lập, thoát khỏi ách đô hộ của phong kiến phương Bắc, từ thời Lý, vùng đất Hà www bongdalu com thuộc châu Bình Nguyên. Đến thời Trần, vùng đất Hà www bongdalu com thuộc châu Tuyên Quang, lộ Quốc Oai. Đến thời nhà Nguyễn, năm 1842 đã chia Tuyên Quang làm 3 hạt, gồm hạt Hà www bongdalu com, Bắc Quang và Tuyên Quang.
Năm 1858, thực dân Pháp xâm lược đất nước ta. Trước sự yếu kém của triều đình nhà Nguyễn, thực dân Pháp từng bước thôn tính các tỉnh. Đến năm 1887, chúng mới đánh chiếm được địa bàn Hà www bongdalu com. Dưới sự cai trị của thực dân Pháp, ngày 20.8.1891, Toàn quyền Đông Dương De Lanetxang ra quyết định chia Khu quân sự thứ hai (Hà www bongdalu com khi đó nằm trong Khu quân sự thứ 2) thành ba tỉnh, gồm: Tỉnh Lạng Sơn, tỉnh Cao Bằng, tỉnh Hà www bongdalu com. Tỉnh Hà www bongdalu com lúc này gồm có phủ Tương Yên và huyện Vĩnh Tuy. Đến trước cách mạng tháng Tám 1945, Hà www bongdalu com có 4 châu và 1 thị xã (Bắc Quang, Vị Xuyên, Đồng Văn, Hoàng Su Phì, thị xã Hà www bongdalu com). Năm 1959, Hồ Chủ tịch ký sắc lệnh sáp nhập tỉnh Hà www bongdalu com vào Khu tự trị Việt Bắc. Năm 1976, 2 tỉnh Hà www bongdalu com và Tuyên Quang được hợp nhất thành tỉnh Hà Tuyên. Năm 1991, Quốc hội đã quyết định chia tỉnh Hà Tuyên thành 2 tỉnh Hà www bongdalu com và Tuyên Quang.
Đến nay, qua nhiều sự sắp xếp, thay đổi về hành chính, tỉnh Hà www bongdalu com có 11 huyện, thành phố, 193 xã, phường, thị trấn với dân số trên 854 ngàn người; diện tích 7.929,5km2. Năm 2010, thị xã Hà www bongdalu com, trung tâm của tỉnh được T.Ư công nhận là thành phố, đô thị loại III.
Trong hành trình mấy ngàn năm dựng và giữ nước của dân tộc và trong 130 năm hình thành và vươn lên, Hà www bongdalu com là địa phương có nhiều thiệt thòi vì ở một nơi xa hôi, hẻo lánh, giao thương gặp khó khăn do địa hình miền núi, chia cắt. Trong công cuộc đổi mới, từ điều kiện của một tỉnh miền núi, biên giới, Hà www bongdalu com được ví như là nơi nhiều đá nhất cả nước, thiếu đất canh tác nhất cả nước, bước ra khỏi chiến tranh muộn nhất cả nước và là một trong những tỉnh khó khăn nhất cả nước… Nhưng hiện nay, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các dân tộc Hà www bongdalu com đang từng ngày vươn lên, khai thác mạnh mẽ tiềm năng, lợi thế, đi tắt, đón đầu; phát huy sức mạnh đại đoàn kết các dân tộc; huy động tối đa nguồn lực, từng bước hoàn thiện kết cấu hạ tầng, chăm lo đời sống nhân dân; đảm bảo quốc phòng – an ninh, giữ vững chủ quyền biên giới Quốc gia; phấn đấu đưa KT - XH Hà www bongdalu com phát triển khá trong khu vực miền núi phía Bắc trong thời gian tới.
Huy Toán
