Ấm áp Tết Đoan Ngọ trong nếp nhà www bongdalu com

BHG- Là một trong những dân tộc còn lưu giữ được nhiều giá trị văn hóa bản địa đặc sắc, www bongdalu com ở xã Phương Độ (thành phố Hà Giang) vẫn duy trì lễ đón Tết Đoan Ngọ (mùng 5.5 âm lịch) một cách nguyên vẹn, ít pha trộn. Được coi là cái Tết lớn thứ hai sau Tết Nguyên đán, Tết Đoan Ngọ – hay còn gọi là Tết “diệt sâu bọ” không chỉ thể hiện khát vọng mùa màng bội thu, mà còn là dịp sum họp thiêng liêng, nơi con cháu dù đi xa vẫn trở về đoàn tụ. Sau lễ cúng trang trọng là tục lệ “giết sâu bọ” bằng các món ăn truyền thống như rượu nếp, xôi, cá nướng, hoa quả chua… thể hiện sự hòa hợp giữa con người với thiên nhiên và niềm tin vào cuộc sống khỏe mạnh, an lành.

www bongdalu com thường chuẩn bị ăn Tết Đoan Ngọ từ ngày 4.5 âm lịch. Cá nướng, xôi, hoa quả và thuốc nhuộm móng tay là những thứ không thể thiếu trong ngày này nên cần được chuẩn bị trước.

Năm nào cũng vậy, cứ vào rạng sáng mùng 5.5 âm lịch, căn bếp nhỏ của gia đình cô Nguyễn Thị Thuyết (58 tuổi), www bongdalu com ở thôn Chang, xã Phương Độ lại đỏ lửa từ sớm. Giữa làn khói bếp củi nghi ngút và ánh than hồng rực đỏ, đôi tay cô thoăn thoắt lật giở từng con cá nướng, nắm xôi đồ, chuẩn bị mâm cỗ cúng Tổ tiên cho ngày Tết Đoan Ngọ. Không chỉ là lễ diệt sâu bọ cầu mùa màng tốt tươi, Tết Đoan Ngọ còn là biểu tượng của sự sum vầy, nơi những giá trị văn hóa truyền thống được gìn giữ và lan truyền qua từng thế hệ.

Nhuộm móng ngày Tết Đoan ngọ là phong tục được truyền đời của www bongdalu com. Sau khi chuẩn bị hết các đồ cần thiết cho ngày diệt sâu bọ, người phụ nữ trong nhà thường dành thời gian để hái lá cây bóng nước, củ nghệ… về để làm thuốc nhuộm móng. www bongdalu com ở Phương Độ gọi cây bóng nước là cây “sỉ pung” và quan niệm rằng, khi hái hoa để bọc nhuộm tay thì phải kiêng không cho gà trống nhìn thấy, bởi gà trống nhìn thấy thì khi bọc tay, không thành màu đỏ nữa. Màu của hoa bóng nước bám chắc hơn cả sơn móng tay, phải 4 - 5 tháng sau mới mờ đi, cách duy nhất là chờ móng tay mọc lên rồi cắt đi.

Thường thì www bongdalu com lớn sẽ nhuộm 1 đến 2 ngón trên bàn tay hoặc nhuộm ngón chân cái, còn đám trẻ con háo hức với phong tục này lắm. Mỗi đứa đều đòi nhuộm cả mười ngón tay, có lúc nhuộm cả mười ngón chân luôn mới hài lòng. Ngay cả em bé mới sinh cũng được nhuộm móng, bó thuốc còn sót lại bao nhiêu sẽ được buộc hết vào bàn chân của bé để hôm sau cả bàn chân bé xíu nhuộm thành màu đỏ cho may mắn, an lành.

Xôi ngũ sắc không thể thiếu trong ngày Tết Đoan Ngọ của www bongdalu com. Những chõ xôi nóng hổi, nghi ngút khói là thành quả của sự chuẩn bị kỹ lưỡng từ ngày hôm trước, thể hiện sự khéo léo, tỉ mỉ và lòng thành kính của www bongdalu com đối với tổ tiên và trời đất.

Sáng sớm mùng 5.5, sau khi cả nhà thức dậy các món cá nướng, xôi, hoa quả được bày ra. Cá là cá Bỗng, cá Chép được chia miếng bằng bàn tay rồi ướp riềng, mẻ, nghệ, mắc khén khử tanh rồi nướng trên than lửa cho chín đều và dậy mùi thơm.

Từng miếng cá nướng thơm nức được xé miếng vừa ăn bày trên mâm, bên cạnh là những gói xôi ngũ sắc đẹp mắt. Trung tâm sẽ là đĩa hoa quả với đủ thứ quả đặc trưng của mùa này là mận, đào, vải… Từ xưa, quan niệm các món ăn trong bữa sáng mùng 5.5 đều là một vị thuốc, để bắt đầu vào bữa mọi www bongdalu com sẽ chia nhau ăn hoa quả trước rồi mới lần lượt đến xôi và cá.

Trong ngày này, ngoài ý nghĩa diệt trừ sâu bọ, để cho mùa màng tốt tươi thì những www bongdalu com làm nghề thầy lang có thể truyền nghề cho con, cháu, học trò, hoặc mọi www bongdalu com thực hiện "khảo cây" để các loại hoa quả đơm hoa kết trái nhiều hơn. Một phong tục độc đáo mà ít www bongdalu com biết trong ngày Tết Đoan Ngọ ở vùng nông thôn là "khảo cây" hay "đánh cây". www bongdalu com ta dùng dao gõ nhẹ vào gốc các cây ăn quả ít ra quả hoặc bị sâu bệnh, đồng thời trò chuyện như hỏi xem cây có muốn ra quả không. Phong tục này thể hiện mong muốn cây cối sai quả, mùa màng bội thu.

PHÓNG SỰ ẢNH: NGUYỄN YẾM